
Rozpoznawanie języka dotyczy w równym stopniu mózgu, jak i słuchu
W nowym badaniu naukowcy z Uniwersytetu Iowa sprawdzali, jak szybko ludzie na całym świecie, od młodzieży po dorosłych w wieku prawie 80 lat, poprawnie identyfikowali wypowiadane słowa. Odkryli następujące odkrycia:
• Szybkość lub skuteczność, z jaką ludzie słyszą i rozumieją wypowiadane słowa, osiąga szczyt w wieku od 20 do 30 lat, co sugeruje dłuższy niż wcześniej sądzono okres rozwijania się umiejętności językowych.
• Efektywność mówienia zaczęła spadać od połowy lat czterdziestych. To młodszy wiek, niż się spodziewano.
• Zgodnie z oczekiwaniami, osoby starsze na ogół wolniej rozpoznawały wypowiadane słowa niż inne grupy wiekowe. Jednak ani zdolność słuchu, ani ogólne zdolności poznawcze nie wyjaśniały różnic w tej grupie wiekowej. Naukowcy sądzą, że w grę mogą wchodzić procesy poznawcze wykorzystywane do wspomagania języka, a procesy te mogą różnić się u poszczególnych osób na przestrzeni życia.
„To badanie w zasadzie odkrywa wiele tajemnic” – mówi Bob McMurray, profesor F. Wendell Miller na Wydziale Psychologii i Nauk o Mózgu, który od prawie dwudziestu lat studiuje rozpoznawanie słów mówionych w Iowa. „Oto kilka pytań, o których nawet nie wiedzieliśmy, dotyczących czegoś tak podstawowego, jak rozpoznawanie słów, a to naprawdę ekscytujące”.
Mniej tajemniczy był pomysł, że starsi dorośli są mniej biegli w rozpoznawaniu słów. Ale czy miało to związek głównie ze słuchem? Aby przetestować tę hipotezę, do badania włączono starsze osoby dorosłe z niewielkim lub żadnym ubytkiem słuchu. Jednak nawet po wyeliminowaniu wpływu słuchu naukowcy odkryli, że szybkość przetwarzania języka w tej starszej grupie różniła się aż o jedną ósmą sekundy, czyli mniej więcej tyle, ile wynosi krótkie słowo, takie jak „kot”.
„To nie jest kwestia dokładności” – mówi McMurray. „Starsi dorośli dochodzą do właściwego słowa, ale czas potrzebny na dotarcie do tego słowa docelowego jest różny. Zatem w przypadku osób, które opóźniają się z jednym słowem, opóźnienie może się kaskadować po dodaniu większej liczby słów, tak jak miałoby to miejsce w zdaniu, lub podczas rozmowy. Możesz nie być w stanie nadrobić zaległości.”
Pytanie zatem brzmi: dlaczego starsi dorośli różnią się w rozpoznawaniu wypowiadanych słów? Odpowiedź jest taka, że nikt tego nie wie, chociaż istnieją pewne teorie.
Intrygującą możliwością różnic w szybkości przetwarzania języka wśród osób starszych może być stopień ich utrzymywania się w kontaktach towarzyskich i zaangażowania w społeczeństwo. Może być tak, że starsi dorośli, którzy są bardziej skuteczni w rozpoznawaniu wypowiadanych słów, są „podłączeni” społecznie, na przykład regularnie spotykając się z innymi ludźmi, co utrzymuje ich umiejętności przetwarzania poznawczego na wysokim poziomie.
Uważa się, że ci, którzy nie wchodzą w tak częste interakcje społeczne, mogą zauważyć większe pogorszenie swojej wydajności w przetwarzaniu języka mówionego, co potencjalnie zwiększa ich dystans od społeczeństwa.
„To ważna kwestia, biorąc pod uwagę, jak wiele osób się starzeje” – mówi Sarah Colby, badaczka ze stopniem doktora w laboratorium McMurraya, która zaprojektowała badanie. „Szczerze mówiąc, nie wiemy, jak powszechne są deficyty językowe u osób starszych. Nie mamy wielu badań na ten temat”.
Colby i McMurray współpracują z Ethanem Kutlu, adiunktem lingwistyki w Iowa, specjalizującym się w analizie sieci społecznościowych, aby ustalić, czy zaangażowanie społeczne może wpływać na skuteczność mówienia.
„Można na to spojrzeć na dwa sposoby” – mówi Colby o badaniu, nowym projekcie o wartości 430 000 dolarów sfinansowanym przez National Institutes of Health. „Z jednej strony osoby starsze, które wolniej rozpoznają słowa, mogą mieć wpływ na ich relacje społeczne. Z drugiej jednak strony posiadanie mniejszego kręgu przyjaciół lub rzadszych kontaktów społecznych również może mieć wpływ na ich zdolności poznawcze, co może spowolnić ich zdolność rozpoznawania wypowiadanych słów i jeszcze bardziej pogorszyć ich relacje społeczne”.
W tym badaniu uczestnicy w każdym wieku siedzieli przed ekranem komputera w dźwiękoszczelnej kabinie i słyszeli słowo. Ich zadaniem było dopasowanie słowa do obrazu na ekranie. Co najmniej jeden z pozostałych obrazów pokazanych na ekranie przedstawiał słowo o brzmieniu podobnym do słowa docelowego. Na przykład, jeśli docelowym słowem było „sandał”, obrazy mogą zawierać „kanapkę” lub „świecę”. Korzystając ze skomputeryzowanej technologii śledzenia wzroku, badacze ustalili, ile czasu zajęło każdemu uczestnikowi zidentyfikowanie i kliknięcie ikony oznaczającej właściwe słowo, a także śledzili ich wzrok, aby określić, jak bardzo rozważali inne opcje.
reklama
źródło University of Iowa. "Language recognition is as much about brains as it is about hearing." ScienceDaily. ScienceDaily, 3 October 2023. <www.sciencedaily.com